Kraków potrzebuje nowoczesnej linii tramwajowej łączącej Mistrzejowice i śródmieście. Obecny projekt zakłada jednak masową wycinkę drzew, poszerzenie jezdni i obudowanie znacznych części trasy ekranami akustycznymi. „Chcemy tramwaju i nowoczesnej przestrzeni miejskiej, zieleni i drzew, a nie następnej autostrady przez ocean betonu” – przekonują mieszkańcy i aktywiści skupieni wokół inicjatywy Tramwaj na Mistrzejowice, którzy rozpoczynają kampanię na rzecz gruntownej zmiany projektu. Pod listem otwartym do prezydenta podpisało się w tej sprawie 16 krakowskich organizacji pozarządowych.

Przypomnijmy: w 2019 r. miasto Kraków zawarło z firmą Gülermak umowę na budowę kolejnego odcinka Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. Linia powstaje w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Miasto wybrało tę opcję ze względu na niższe koszty. Jak się jednak okazuje, inwestycja w rzeczywistości przyniesie więcej strat niż korzyści. Mówili o tym na specjalnej konferencji prasowej aktywistki i aktywiści skupieni wokół inicjatywy Tramwaj na Mistrzejowice. Wcześniej wystosowali list otwarty, w którym wzywają prezydenta Jacka Majchrowskiego oraz odpowiedzialnego za inwestycję zastępcę prezydenta, Andrzeja Kuliga, do spotkania i rewizji projektu.

Wyniki audytu: konieczny nowy projekt

„Przygotowaliśmy audyt społeczny inwestycji. Miasto popełniło tutaj chyba wszystkie możliwe błędy. Projekt bazuje na koncepcji stworzonej w zupełnie innych warunkach, przed ośmiu laty. W zeszłym roku zorganizowano kilka spotkań, podczas których mieszkańcom prezentowano jedynie fragmenty projektu. Jak podejrzewaliśmy, KST okazał się niestety pretekstem do zabetonowania następnego fragmentu miasta – a nie okazją do stworzenia nowoczesnej i przyjaznej mieszkańcom przestrzeni, jak ma to miejsce w przypadku podobnych inwestycji na Zachodzie” – mówił na konferencji Rafał Terkalski. I dodał: „Jesteśmy za tramwajem i chcemy, aby ta inwestycja powstała jak najszybciej. Niestety ZDMK zaproponował rozwiązania sprzed ponad pół wieku, czyli zabetonowanie całej okolicy. Budowa tramwaju mogła być impulsem do wprowadzenia pozytywnych zmian w przestrzeni, na co liczyła większość mieszkańców. Zamiast tego otrzymujemy następne morze asfaltu otoczone ekranami akustycznymi”.
Aktywiści zwracają także uwagę na niezgodność wielu rozwiązań KST z miejskimi dokumentami, takimi jak np. Studium Krakowa, miejskie plany zagospodarowania przestrzennego, uchwała Rady Miasta dotycząca ochrony przed hałasem, a nawet dokumentacja przetargowa. Warto podkreślić, że na podstawie tego ostatniego dokumentu wybiera się wykonawcę inwestycji.
Inwestycja powinna być dopracowana w każdym aspekcie, ponieważ miasto planuje na nią wydać olbrzymią kwotę 1,3 miliarda złotych. Tymczasem, jak podkreślają aktywiści, dokumentacja przygotowana przez firmę Gülermak, czyli partnera prywatnego, była pełna braków. Lista uwag, które przedstawił Wydział Architektury i Urbanistyki UMK, liczy ponad siedem stron. Jeden z komentarzy dotyczy „niekompletnego projektu bez podpisów”.
Planowana rozbudowa układu drogowego jeszcze bardziej zachęci do podróży samochodem i doprowadzi do zniszczenia okolicznej przyrody. „Warto też dodać, że osiedla Wieczysta i Ugorek to jedne z lepszych przykładów modernistycznego projektowania w Krakowie po 1945 r. Obecnie proponowane rozwiązania, takie jak m.in. poprowadzenie linii tramwajowej wykopem zamiast tunelem, przyczynią się do degradacji tych wyjątkowych osiedli” – mówi Samuel Nowak, jeden z zaangażowanych na rzecz zmiany projektu.

Ocean betonu, kilometry ekranów

Inicjatorzy oraz inicjatorki kampani przekonują, że ani miasto, ani Gülermak nie uwzględniają nowoczesnych, zgodnych z najnowszymi trendami w projektowaniu miast form ochrony przed hałasem. Cała okolica ma zostać obudowana ekranami.
„Mieszkańcy nie chcą ekranów jako takich. Mieszkańcy chcą ciszy i mniejszego hałasu. Jeśli hałas zostanie ograniczony w inny sposób, nikt nie będzie chciał mieszkać za ekranem akustycznym. Niestety miasto nie przeanalizowało w tym kontekście choćby możliwości ograniczenia prędkości jedynie w godzinach nocnych (od 22.00 do 6.00 – wtedy normy emisji hałasu są niższe), co jest rozwiązaniem powszechnie stosowanym w Niemczech” – wyjaśnia Rafał Terkalski.
Z projektu wynika, że ekrany znajdą się w tak absurdalnych miejscach, jak np. przy ul. Pilotów w rejonie osiedla Akacjowa czy przy skrzyżowaniu ulic Meissnera i Ugorek, gdzie odległość jezdni od zabudowy wynosi 40 metrów. „Jeśli stosować tę logikę, to ekrany powinny stać przy prawie każdej ulicy w Krakowie” – dziwi się Maciej Fijak z Akcji Ratunkowej dla Krakowa. „Miasto nie może powtórzyć błędów towarzyszących budowie Trasy Łagiewnickiej, gdzie drogi i przeskalowany projekt zniszczyły okolicę, a tramwaju nie ma nawet na całej długości Trasy” – dodaje.
W kontekście trwającej katastrofy klimatycznej projekt okazuje się jeszcze bardziej kuriozalny. Projektanci z Gülermak chcą otoczyć ul. Młyńską wysokimi na 6 metrów ekranami o łącznej powierzchni ok. 17 tys. metrów kwadratowych. Z perspektywy pieszego zielone dotychczas ulice Meissnera i Młyńska zamienią się w asfaltowy tunel. Latem temperatura może tam sięgać nawet 50 stopni Celsjusza. „Meissnera to jedna z nielicznych ulic w Krakowie, których nie poszerzono i gdzie zachowano duże drzewa. To absurd i ironia, że mieszkańcy muszą ich teraz bronić, bo miasto, jak twierdzi, buduje ekologiczny środek transportu” – komentuje Mikołaj Sazonov z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego Kraków.
Łukasz Maślona ze Stowarzyszenia Funkcja Miasto wskazywał, że inwestycja jest konieczna: „Jesteśmy tu dziś, aby powiedzieć wyraźnie, że chcemy tramwaju na Meissnera. Ale nie chcemy pod pretekstem jego budowy wykarczowanej betonowej autostrady, otoczonej tunelem z ekranów. Jesteśmy otwarci na merytoryczną dyskusję z projektantami i prezydentem, aby stworzyć rozwiązania na miarę XXI w., w którym szanuje się przyrodę” – przekonywał Maślona.

Inwestycja na pokolenia

Co proponują aktywiści i mieszkańcy? „Przede wszystkim nie chcemy zatrzymać inwestycji. Linia KST jest potrzebna. Projekt należy jednak poddać gruntownej rewizji. Na obecnym etapie nie zgadza się on nawet z dokumentacją przetargową. Linia będzie służyć dziesiątki lat, nie możemy więc działać pod presją czasu” – deklarowali wspólnie na konferencji prasowej. Ich postulaty to:
● stworzenie nowoczesnej i przyjaznej przestrzeni miejskiej z dodatkową zielenią i małą architekturą,
● całkowite, wzorem ulicy Królewskiej, odstąpienie od budowy ekranów i zastosowanie innych form ochrony przed hałasem zgodnych z najnowszymi tendencjami w projektowaniu miast,
● ograniczenie zakresu przebudowy jedynie do obszaru kolidującego z obecną infrastrukturą – w tej chwili ZDMK planuje rozkopać nawet świeżo wyremontowane drogi i chodniki, chociaż nie ma to żadnego uzasadnienia (takiego jak np. przełożenie mediów),
● zachowanie większości dużych i dorodnych drzew.

Podczas konferencji przywołano przykład udanego remontu ulicy Królewskiej, gdzie zachowano wszystkie drzewa i nie powstał ani jeden ekran akustyczny. „Dlaczego w ten sam sposób nie możemy zrealizować IV etapu KST?” – pytali Rafał Terkalski i Maciej Fijak. I podsumowali: „Miasta projektuje się na dekady. Budowę KST do Mistrzejowic należy potraktować jako szansę na stworzenie przestrzeni przyjaznej mieszkańcom i mieszkankom. Jeśli Kraków chce być europejską metropolią, to niech równa do europejskich standardów”.

***
Inicjatorzy zaapelowali do prezydenta o pilne spotkanie w tej sprawie i korektę projektu. Jeżeli włodarze nie będą otwarci na konstruktywny dialog w tej sprawie, organizatorzy akcji zapowiedzieli wniosek do Rady Miasta o nadzwyczajną sesję poświęconą tej inwestycji.

Pod listem otwartym do prezydenta podpisały się następujące organizacje:

1. Inicjatywa „Tramwaj na Mistrzejowice”
2. Stowarzyszenie Przestrzeń-Ludzie-Miasto
3. Krakowski Alarm Smogowy
4. Kraków Miastem Rowerów
5. Akcja Ratunkowa dla Krakowa
6. Stowarzyszenie Funkcja Miasto
7. Młodzieżowy Strajk Klimatyczny Kraków
8. Pieszy Kraków
9. Stowarzyszenie Miasto Wspólne
10. ŁADny Kraków
11. Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody
12. Fundacja Kraków – Miasto Przyszłości
13. Stowarzyszenie Twój Wybór
14. Fundacja Przestrzeń do życia
15. PKK – Platforma Komunikacyjna Krakowa
16. Międzymiastowo – zespół podcastu miejskiego Klubu Jagiellońskiego

AUTOR: Kontakt: Rafał Terkalski (Inicjatywa Tramwaj na Mistrzejowice)
Tel: 571-930-441